15 marca br. w Areszcie Śledczym we Wrocławiu (ul. Świebodzka 1) odbyło się kolejne spotkanie z historykiem z Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN we Wrocławiu. Wzięły w nim udział osoby osadzone w areszcie.
Dr Stanisław A. Bogaczewicz, w ramach realizowanego programu edukacyjno-readaptacyjnego, wygłosił prelekcję poświęconą „Żołnierzom Wyklętym". Uczestnicy spotkania mieli także okazję wziąć udział w projekcji filmów dokumentalnych:
ZAGOŃCZYK
Film ukazuje postać por. Franciszka Jaskulskiego ps. „Zagończyk", organizatora
i dowódcę „Związku Zbrojnej Konspiracji", działającego w ramach WiN. Przed
wojną był instruktorem harcerskim. Walczył w wojnie obronnej 1939 roku. W
okresie II wojny światowej działał w konspiracji na terenie Wielkopolski, a
następnie Lubelszczyzny. W grudniu 1944 roku aresztowany w Lublinie i skazany
za przynależność do AK na karę śmierci, którą ostatecznie zamieniono na 10 lat
więzienia. Osadzony w więzieniu na Zamku Lubelskim, potem we Wronkach, skąd
udało mu się zbiec. Powrócił do konspiracji i od jesieni 1945 r. działał w
ramach Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość" na terenach Kielecczyzny. Został
wydany UB przez członka swojego oddziału. W lipcu 1946 roku skazany na karę
śmierci, którą wykonano na trzy dni przed wejściem w życie ustawy amnestyjnej z
22 lutego 1947 roku.
Jako komentatorzy występują w filmie historycy z IPN: dr Sławomir Poleszak
(OBEP Lublin), dr Rafał Wnuk (OBEP Lublin) oraz dr Ryszard
Śmietanka-Kruszelnicki (OBEP Kielce).
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski.
Rok produkcji: 2007. Czas: 25min.
RUCH OPORU ARMII KRAJOWEJ
ROAK – Ruch Oporu Armii Krajowej był lokalną
organizacją, o korzeniach akowskich, działającą na północnym i zachodnim
Mazowszu od 1945 do początków 1947 roku. Prowadził zarówno akcje propagandowe,
jak i z zakresu samoobrony, polegające na zwalczaniu agentury oraz likwidowaniu
informatorów NKWD i UB. Sztandarową akcją tej organizacji było rozbicie w
listopadzie 1946 roku więzienia w Pułtusku. W trakcie uwalniania więźniów
stracił życie dowodzący akcją por. Stanisław Łanecki ps. „Przelotny".
Jako komentatorzy występują historycy z IPN w Lublinie: dr Sławomir Poleszak
oraz z IPN w Warszawie: dr Tomasz Łabuszewski, Kazimierz Krajewski, Jacek
Pawłowicz .
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski.
Rok realizacji: 2007. Czas: 25 min
W SIECI
Film opowiada historię
siatek wywiadowczych Zrzeszenia WiN na terenie Warszawy. Jedną z nich była
siatka o kryptonimie „Stocznia", której szefem była Halina Sosnowska ps. „X".
Kierowana przez nią siatka zajmowała się zbieraniem informacji z bardzo różnych
dziedzin. Swym zasięgiem obejmowała kilka województw, a nawet posiadała delegatury
za linią Curzona. Jak na ówczesne warunki funkcjonowała dość długo, bo od
lutego do października 1946 r. Historia siatek wywiadowczych na terenie
Warszawy łączy się nierozerwalnie z dwiema osobami: Władysławem Jedlińskim ps.
„Marta" i Ryszardem Widelskim ps. „Irydion". Ten ostatni aresztowany został
przez MBP w lutym 1946 r. i zamordowany w więzieniu śledczym UB zimą 1949 r. Z
kolei Władysław Jedliński, członek IV ZG WiN, wymykał się aparatowi
bezpieczeństwa aż do 14 VII 1948 r. Po aresztowaniu rozpoczął z bezpieką grę o
własne życie. Na przesłuchaniach podawał fikcyjne informacji na temat
nieistniejących współpracowników. Śledczych natomiast przekonywał o istnieniu
silnej struktury wywiadowczej oplatającej cały kraj. Dzięki temu do procesu
doszło dopiero w lipcu 1955 r., w wyniku którego skazano go na 15 lat
więzienia, z którego po 2 latach wyszedł.
Komentatorzy: dr Tomasz Łabuszewski (IPN O/Warszawa), Kazimierz Krajewski (IPN
O/Warszawa).
Scenariusz filmu: Tadeusz Doroszuk i Adam Sikorski. Reżyseria: Adam Sikorski.
Rok produkcji: 2009. Czas: 28.00 min.