Instytut Pamięci Narodowej „Treny Katyńskie” – koncert upamiętniający rocznicę Zbrodni Katyńskiej – Opole, 11 kwietnia 2022 - Aktualności -

W atmosferę obchodów katyńskich wprowadziły nas krótkie wystąpienia przedstawicieli IPN, władz wojewódzkich i Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych. 

Dr Iwona Demczyszak, naczelnik Delegatury IPN w Opolu, zwracając się do przedstawicieli władz, służb mundurowych, członków Rodziny Katyńskiej, ale przede wszystkim do licznie zgromadzonej młodzieży wskazała na ogrom tragedii, jaką w naszej historii była Zbrodnia Katyńska.

Na dramat Zbrodni Katyńskiej należy spojrzeć wielopłaszczyznowo

– dr Iwona Demczyszak, naczelnik Delegatury IPN w Opolu

Pierwsza płaszczyzna to masowość. Stracono kilkanaście tysięcy oficerów i przedstawicieli inteligencji, układając ciała w masowych grobach w kilku warstwach, każdą przysypując piaskiem. Po drugie uderza bezsilność władz polskich, które bezskutecznie domagały się informacji o zaginionych oficerach. I nigdy się jej nie doczekały. Trzeci poziom to kłamstwo katyńskie, czyli przerzucanie się odpowiedzialnością za zbrodnię pomiędzy dwoma totalitaryzmami – niemieckim i sowieckim i zmowa milczenia po II wojnie światowej. I ostatni aspekt to ból osieroconych rodzin.

Wiceowjeoda opolski zanaczył, że Zbrodnia Katyńska to historia, która przez wiele lat nie mogła być wyjaśniona.

W bezimiennych mogiłach, jak kłody drewna, przysypane piachem w katyńskim lesie, leżało przez tyle lat kilkanaście tysięcy oficerów polskich, których jedyną zbrodnią było to, że byli Polakami

– Tomasz Witkowski, wicewojewoda opolski

To jest bardzo bolesne, że cała współczesna cywilizacja przez wiele lat nie potrafiła doprowadzić tego, aby ci, którzy dopuścili się tej zbrodni, zostali ukarani. Nawiązując zaś do obecnej sytuacji w Ukrainie, stwierdził, że Rosja do dziś uważa, iż zbrodnia dokonana w Katyniu było zwykłym morderstwem, które uległo przedawnieniu. Wyraził nadzieję, że Rosjan, sprawcy zbrodni popełnianych obecnie na terenie państwa ukraińskiego, zostaną osądzeni i w przyszłości nikt o tym nie powie, iż to było przestępstwo, które uległo przedawnieniu. Przywołując wiersz Zbigniewa Herberta „Guziki”, przypomniał, że tylko te guziki są jedynym pomnikiem na ich grobie. Warto zatem znać historię własnego kraju, aby wyciągać z niej wnioski na przyszłość i tak kształtować swoją postawę, aby nie dopuścić w przyszłości do tego typu zbrodni.

Jako ostatnia zwróciła się widzów dr Violetta Rezler-Wasielewska, dyrektor Centralnego Muzeum Jeńców Wojennych. Przypomniała, że Muzeum od 1990 roku popularyzuje wiedzę na temat Zbrodni katyńskiej, a przed opolskim budynkiem muzeum stoi wystawa poświęcona Zbrodni Katyńskiej.

Po tym wprowadzeniu, nakreśleniu kontekstu historycznego, ale mocno osadzonego w obecnej rzeczywistości, nastąpił kulminacyjny punkt programu – koncert wzbogacony o deklamację, elementy multimedialne i taniec, który przeniósł nas w świat doznać i uczuć, których nie doświadczamy w naszej codzienności. Składające się z 6 części wzruszające widowisko wywarło bardzo duże wrażenie na zgromadzonej – w większości młodej – publiczności. Mimo oczywistego martyrologicznego kontekstu tego okresu polskiej historii, kompozytor odchodzi od pompatycznego dramatycznego stylu, a pragnie skupić się na przeżyciach subtelnych dotykających sferę osobistej refleksji. Z taki odczuciami wszyscy opuszczali Filharmonię Opolską. 

Wydarzenie zostało zorganizowane przez Biuro Wydarzeń Kulturalnych Instytutu Pamięci Narodowej we współpracy z Delegaturą IPN w Opolu. Partnerami koncertu było Muzeum II Wojny Światowej i Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach.

Twórca kompozycji:

Adam Tański jest absolwentem Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie w klasie organów prof. Magdaleny Czajki i prof. Jarosława Wróblewskiego. Ukończył również z wyróżnieniem Hochschule für Musik w Moguncji w klasie organów prof. Gerharda Gnanna oraz Conservatoire National Supérieur de Musique et de Danse w Paryżu w klasie organów prof. Michela Bouvarda oraz prof. Oliviera Latry. W latach 2015-2017 artysta prowadził działalność pedagogiczną w Akademii Muzycznej im. Grażyny i Kiejstuta Bacewiczów w Łodzi. W 2019 roku na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina obronił dysertację doktorską pt. Charakterystyczne cechy muzycznego folkloru kurpiowskiego jako podstawa w kreowaniu improwizacji organowych. 

Został laureatem nagrody specjalnej na V Międzynarodowym Konkursie Organowym im. F. Nowowiejskiego w Poznaniu (2015) oraz I nagrody na Międzynarodowym Konkursie Organowym „W kręgu europejskich organów barokowych” w Katowicach (2014). Był także półfinalistą międzynarodowych konkursów organowych: im. M. Tariverdieva w Kaliningradzie (2013), im. L. Janačka w Brnie (2012), im. J. S. Bacha w Wiesbaden (2009).

Adam Tański był stypendystą Lions Club Warszawa NIKE (2014, 2015), francuskich fundacji: Meyer oraz Brieux Ustarizt (2013-2015). Koncertuje na festiwalach w Polsce i za granicą. W 2017 roku otrzymał Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na pracę badawczą dotyczącą historycznych organów Diecezji Łomżyńskiej, a w 2018 r. realizował projekt edukacyjny dla dzieci skoncentrowany wokół zabytkowych organów stolicy w ramach Stypendium artystycznego m.st. Warszawy. 

Adam Tański jest ponadto współzałożycielem i dyrektorem artystycznym festiwalu Etnosakralia Kurpiowskie łączącego muzykę organową z muzyką tradycyjną oraz improwizowaną, prowadzi także działalność kompozytorską. Jego utwory wykonywane były w Polsce i w Niemczech, a w 2018 roku została wydana w serii wydawniczej "Biblioteczka Kurpiowska" jego pierwsza monograficzna publikacja zawierająca pięć utworów na instrumenty klawiszowe. W 2019 roku nakładem wydawnictwa Requiem Records ukazał się jego debiutancki album z improwizacjami organowymi pt. Polichromia.

Wykonawcy:

Skrzypce: Emilia Chyła

Altówka: Weronika Wiśniewska

Wiolonczela: Weronika Kulpa

Flet: Marta Bagniewska

Klarnet: Dawid Głowacki

Fagot: Łukasz Piotrowicz

Alt: Andżelika Wiśniewska

Dyrygent: Tomasz Chyła