Instytut Pamięci Narodowej Uroczystość wręczenia Krzyży Wolności i Solidarności działaczom opozycji demokratycznej – Wrocław, 15 września 2020 - Aktualności -

Do zgromadzonych list skierował prezes IPN dr Jarosław Szarek. Został on odczytany przez jego zastępcę Jana Bastera. W swoim liście prezes Jarosław Szarek wyraził wdzięczność odznaczonym za ich heroizm w walce z sowiecką dominacją. Ich determinacja pozwoliła oswobodzić polski naród, a dla Wrocławia była o tyle szczególna, że pozwoliła budować tu polską tożsamość. Miejsce wręczenia odznaczeń – Sala Wielka wrocławskiego ratusza, swoim majestatem jeszcze bardziej podkreśla rangę tego wydarzenia i wdzięczności wobec odznaczonych. „W czasie próby stanęliście po dobrej stronie” – zakończył swój list prezes IPN.

W imieniu odznaczonych głos zabrał dr inż. Tomasz Wójcik – przewodniczący komisji zakładowej NSZZ „Solidarność” na Politechnice Wrocławskiej. W swoim wystąpieniu podkreślił jak wielkim zaszczytem jest obecność na tym wydarzeniu, ale jednocześnie należy wskazać rzesze bezimiennych, którzy również walczyli o wolność, a nigdy nie będą odznaczeni. Ich nagrodą jest wolna Polska. To dzięki nim takie wydarzenia mogą się odbywać. 

Aureliusz Mikłaszewski, kolejna z osób odznaczonych, zaapelowała to wszystkich o codziennie pielęgnowanie wolności. Nie ona ceny, trzeba o nią walczyć, ale i codziennie cenić.

Wicewojewoda dolnośląski Jarosław Kresa, który jako ostatni zabrał głos, zaznaczył, że pierwsze słowo, które należy powiedzieć to dziękuje za wkład w odzyskanie polskiej wolności. Zaapelował także o dalsze służbę dla Rzeczypospolitej. „Polska nadal was potrzebuje” – powiedział wicewojewoda.

Uroczystości zakończył koncert Dominiki Świątek – pieśniarki i kompozytorki – wraz z zespołem.

Krzyżami Wolności i Solidarności zostali odzmaczemi:

• Janusz Bartosiewicz  
• Urszula Anna Bartosiewicz
• Jerzy Bielasiński 
• Władysław Franciszek Biernat 
• Jerzy Dąbrowski
• Ks. Zbigniew Dołhań
• Jan Ferenc 
• Zdzisława Ferenc
• Zygmunt Gabert
• Edmund Galek (odznaczony w domu)
• Ludomir Jerzy Olgierd Jankowski 
• Jacek Jaśkiewicz
• Wiktor Klint 
• Leszek Roman Kończak 
• Alfred Stanisław Kulma
• Aureliusz Mikłaszewski 
• Stanisław Połoniewicz 
• Danuta Maria Rojek-Lenkiewicz 
• Radosław Rozpędowski 
• Teresa Tenerowicz 
• Krzysztof Witczak 
• Igor Marcin Wójcik 
• Tomasz Wójcik

Janusz Bartosiewicz

Janusz Bartosiewicz w latach 1981–1989 aktywnie uczestniczył w pracy konspiracyjnej: zajmował się kolportażem wydawnictw podziemnych, organizował mieszkania dla ukrywających się osób, zapewniał łączność lokalnych struktur „Solidarności” z RKS-em, użyczał swego mieszkania do przechowywania sprzętu elektronicznego (radiostacje) oraz poligraficznego. Jego mieszkanie służyło jako skrzynka kontaktowa.

Urszula Bartosiewicz

Urszula Bartosiewicz w latach 1981–1989 aktywnie uczestniczyła w pracy konspiracyjnej: zajmowała się kolportażem wydawnictw podziemnych, organizowała mieszkania dla ukrywających się osób, zapewniała łączność lokalnych struktur „Solidarności” z Regionalnym Komitetem Strajkowym, użyczała swego mieszkania do przechowywania sprzętu elektronicznego(radiostacje) oraz poligraficznego. Jej mieszkanie służyło jako skrzynka kontaktowa.

Jerzy Bielasiński

Jerzy Bielasiński działalność w strukturach podziemia antykomunistycznego rozpoczął będąc uczniem Zespołu Szkół Żeglugi Śródlądowej we Wrocławiu. W latach 1986–1989 był aktywnym członkiem Międzyszkolnego Komitetu Oporu oraz Grup Wykonawczych Solidarności Walczącej. Kolportował ulotki i młodzieżową prasę podziemną, organizował akcje protestacyjne na terenie szkoły. W ramach współpracy z ,,Solidarnością Walczącą” rozklejał plakaty, malował napisy na murach. Bral udział w nielegalnych spotkaniach oraz happeningach organizowanych przez ,,Pomarańczową Alternatywę”. W 1988 r. był dwukrotnie zatrzymywany przez SB na 48 godzin i przesłuchiwany, a 14 września 1988 r. ukarany przez Kolegium ds. Wykroczeń karą grzywny za malowanie haseł na murach.

Władysław Franciszek Biernat 

Władysław Biernat od roku 1980 był członkiem NSZZ „Solidarność” w Państwowym Ośrodku Maszynowym w Miliczu. Pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Komitetu Założycielskiego oraz przewodniczącego Oddziału Terenowego. Był delegatem na I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność". W związku z prowadzoną działalnością 14 grudnia 1981 r. został zatrzymany. Przebywał w Zakładzie Karnym we Wrocławiu, a następnie w Ośrodku Odosobnienia w Nysie, skąd został zwolniony 12 stycznia 1982 r.

Jerzy Dąbrowski 

Jerzy Dąbrowski był członkiem podziemnej NSZZ „Solidarność” w Zakładach Zmechanizowanego Sprzętu Domowego ,,Predom–Polar” we Wrocławiu. W związku z prowadzoną działalnością został internowany. W okresie od 30 stycznia do 29 kwietnia 1982 r. przebywał w Ośrodku Odosobnienia w Nysie. 

Ks. Zbigniew Dołhań

Ksiądz Zbigniew Dołhań będąc wikariuszem w parafii pw. Św. Michała Archanioła w Polkowicach, odegrał istotną rolę w działalności podziemnych struktur „Solidarności". W dniach 14–17 grudnia 1981 r. aktywnie wspierał górników strajkujących w Zakładach Górniczych ,,Rudna”. Przebywał na terenie kopalni i przeprowadzał rozmowy z członkami Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego oraz z protestującą załogą. Następnie w ich imieniu podjął negocjacje z dowódcami Milicji i Wojska Polskiego. W latach 1981–1984 ks. Zbigniew Dołhań organizował pomoc dla osób represjonowanych i ich rodzin oraz udostępniał swoje mieszkanie działaczom podziemia na nielegalne spotkania.

Jan Ferenc 

Jan Ferenc 10 listopada 1982 r. wziął udział w akcji protestacyjnej, zorganizowanej na terenie Miejskiego Przedsiębiorstwa Transportu i Sprzętu Budowlanego we Wrocławiu. Wraz z innymi pracownikami odmówił przystąpienia do pracy, w następstwie czego został dyscyplinarnie zwolniony. 10 maja 1983 r. Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych uznał rozwiązanie umowy za bezzasadne, jednak w związku z negatywnym zapisem na świadectwie pracy oraz militaryzacją zakładu Jan Ferenc był pozbawiony możliwości podjęcia pracy w zawodzie do 4 września 1989 r. W latach 1982-1989 współpracował również z ,,Solidarnością Walczącą”, pomagał przy produkcji nielegalnych druków i ich kolportażu.

Zdzisława Ferenc

Zdzisława Ferenc w latach 1982–1989 czynnie działała w opozycji antykomunistycznej. Po ogłoszeniu stanu wojennego wraz z mężem podjęła decyzję o zaangażowaniu w działalność podziemną. Zajmowała się głównie drukiem, kolportażem oraz malowaniem napisów na murach. 
W styczniu 1982 r. Pani Zdzisława Ferenc została członkinią Narodowej Organizacji Wyzwoleńczej ,,Lechia”. W tym samym roku rozpoczęła współpracę z ,,Solidarnością Walczącą”, a w mieszkaniu Państwa Ferenc zorganizowano punkt kolportażu prasy Solidarności Walczącej oraz było ono miejscem tajnych spotkań. 
W związku z prowadzona działalnością opozycyjną Pani Zdzisława Ferenc była zatrzymywana i przesłuchiwana przez SB, a w jej mieszkaniu wielokrotnie przeprowadzano rewizje. 

Edmund Galek 

Edmund Galek był aktywnym członkiem NSZZ Rolników Indywidualnych ,,Solidarność” w woj. wrocławskim, od listopada 1981 r. pełnił tam funkcję przewodniczącego. W związku z prowadzoną działalnością dnia 13 grudnia 1981 r. został zatrzymany i internowany. Do dnia 8 stycznia 1982 r. przebywał w Zakładzie Karnym we Wrocławiu, a następnie do 9 marca 1982 r. w Ośrodku Odosobnienia w Nysie. W latach 1984–1986 w swoim domu przechowywał nielegalne wydawnictwa dostarczane przez członków Solidarności Walczącej.

Ludomir Jerzy Olgierd Jankowski

Ludomir Jankowski był członkiem NSZZ „Solidarność” przy Politechnice Wrocławskiej. Od wprowadzeniu stanu wojennego do czerwca 1989 roku kontynuował działalność w podziemiu. Pisał artykuły do nielegalnego Biuletynu Informacyjnego ,,Z dnia na dzień”. Na terenie Politechniki Wrocławskiej kolportował podziemną prasę oraz ulotki m.in. wzywające do akcji protestacyjnych. Zbierał składki na działalność związku i pomoc osobom represjonowanym.

Jacek Jaśkiewicz

Jacek Jaśkiewicz aktywnie działał w Niezależnym Zrzeszeniu Studentów przy Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Był inicjatorem i organizatorem strajków na uczelni. 18 grudnia 1981 r. został zatrzymany w związku z posiadaniem materiałów potrzebnych przy produkcji nielegalnych druków. W dniach od 20 grudnia 1981 r. do 25 maja 1982 r. był internowany i przebywał w Zakładzie Karnym we Wrocławiu oraz w Ośrodkach Odosobnienia w Nysie i w Grodkowie. W okresie od 23 lutego 1982 r. do 23 lutego 1984 r. otrzymał zastrzeżenie wyjazdów za granicę do wszystkich krajów świata. W latach 1983–1987 Jacek Jaśkiewicz związał się z Solidarnością Walczącą. W ramach współpracy zajmował się projektowaniem i drukiem znaczków dla poczty podziemnej.

Leszek Kończak 

Leszek Kończak zorganizował wystąpienie w Dolnośląskich Zakładach Wytwórczych Maszyn Elektrycznych „Dolmel” we Wrocławiu przeciwko wprowadzeniu stanu wojennego i ku czci poległych górników Kopalni „Wujek”. Za udział w przerwie w pracy został zatrzymany i 16 stycznia 1982 r. internowany. Do dnia 2 lipca 1982 r. przebywał w ośrodku odosobnienia w Grodkowie.
Po wyjściu na wolność kontynuował nielegalną działalność w swoim miejscu pracy, przez co był inwigilowany przez SB.

Alfred Stanisław Kulma

Alfred Kulma po wprowadzeniu stanu wojennego, w związku z działalnością opozycyjną został internowany i osadzony w Zakładzie Karnym we Wrocławiu. Jednak 24 grudnia 1981 r. został przeniesiony do Ośrodka Odosobnienia w Nysie, a następnie został zwolniony 2 kwietnia 1982 r. 
Alfred Kulma zajmował się również kolportażem nielegalnych wydawnictw. 
15 kwietnia 1984 r. mieszkanie Pana Kulmy doszło do rewizji, w wyniku której odnaleziono ulotki, plakaty, broszury, plakietki, taśmy magnetofonowe oraz zdjęcia. 

Teresa Krusińska

Teresa Krusińska w latach 1982–1990 była zaangażowana w działalność podziemną. Zajmowała się m.in. kolportażem nielegalnej prasy. Od roku 1983 należała do „Solidarności Walczącej". Współtworzyła Radio „SW", pełniła tam funkcje redaktora, autora audycji oraz spikera.

Danuta Maria Rojek-Lenkiewicz

Danuta Rojek-Lenkiewicz w latach 1981–1987 zaangażowana była w działalność podziemną. Współpracowała z Regionalnym Komitetem Strajkowym Dolny Śląsk, Solidarnością Walczącą oraz Konfederacją Polski Niepodległej. Pełniła funkcję kolportera i łącznika oraz udostępniała swoje mieszkanie na nielegalne spotkania członków ,,Solidarności”.

Elżbieta Lipka

Elżbieta Lipka była zatrudniona jako pracownik archiwum przy Politechnice Wrocławskiej. W latach 1981–1989 zaangażowała się w działalność podziemną na terenie miejsca pracy. We współpracy z Tajną Komisją Uczelnianą gromadziła i przechowywała w archiwum nielegalną prasę i wydawnictwa drugiego obiegu oraz organizowała pomoc dla osób aresztowanych i represjonowanych

Jerzy Luźniak

Jerzy Luźniak w latach 1981–1989 był zaangażowany we współpracę z podziemną Solidarnością na terenie Wrocławia. Brał udział w nielegalnych manifestacjach oraz kolportował podziemną prasę. Był współorganizatorem strajków w zakładach pracy.

Aureliusz Mikłaszewski 

Aureliusz Mikłaszewski będąc pracownikiem naukowym Politechniki Wrocławskiej w okresie 1981–1989 był zaangażowany we współpracę ze strukturami podziemnej „Solidarności". Wspierał osoby represjonowane oraz kolportował niezależną prasę. Szczególnie zaangażował się w działalność na rzecz ochrony środowiska. Był współorganizatorem protestów przeciwko budowie Huty „Siechnice" oraz współautorem niezależnego biuletynu ekologicznego „Zagrożenie".

Stanisław Połoniewicz

Stanisław Połoniewicz w latach 1979–1989 był członkiem organizacji opozycyjnych. Już w czasie wydarzeń, w marcu 1968 r. pomagał protestującym studentom Politechniki Wrocławskiej dostarczając żywność oraz organizując zbiórkę pieniędzy. W 1979 r. rozpoczął współpracę z Kornelem Morawieckim przy kolportażu „Biuletynu Dolnośląskiego”. Współpracował z redakcją wydawnictwa „Z Dnia Na Dzień”, dostarczając papier oraz pomagając rozpowszechniać pismo. Pod koniec lat 70 tych kolportował ulotki ROPCiO. Po wprowadzeniu stanu wojennego rozpoczął działalność w ramach Regionalnego Komitetu Strajkowego Dolny Śląsk. Organizował struktury „Solidarności” w Instytucie Meteorologii i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu. W czerwcu 1982 r. wstąpił do Solidarności Walczącej. W organizacji tej zajmował się ochroną spotkań i posiedzeń. Był kolporterem prasy podziemnej od 1979 do 1989 r.

Radosław Rozpędowski

Radosław Rozpędowski działalność opozycyjną rozpoczął w roku 1978. Współpracował ze Studenckim Komitetem Solidarności we Wrocławiu oraz Komitetem Obrony Robotników, kolportował niezależny „Biuletyn Dolnośląski". Po wprowadzeniu stanu wojennego rozpoczął współpracę z Regionalnym Komitetem Strajkowym. W latach 1982–1989 był aktywnym członkiem „Solidarności Walczącej”, w ramach tej działalność kolportował oraz redagował podziemną prasę, m.in. „Walka”, „Solidarność Walcząca”, „Solidarność Dolnośląska”.
W okresie od 13 lutego do 25 maja 1982 r. Radosław Rozpędowski był internowany i przebywał w Ośrodku Odosobnienia w Grodkowie.

Teresa Tenerowicz

Teresa Tenerowicz była delegatką na WZD Regionu Dolny Śląsk, a po wprowadzeniu stanu wojennego była poszukiwana przez Służbę Bezpieczeństwa. Do 1983 r. działała w grupie podziemnej „Eskulap”, a do 1989 r. związana była ze strukturami podziemnej służby zdrowia. W okresie od sierpnia do marca 1983 r. uczestniczyła w przygotowaniach audycji Radia Solidarność Walcząca. W październiku 1985 r. zostały przeprowadzone rewizje w pracy oraz w jej domu. Następstwem tego było przesłuchanie, po którym została zwolniona.
Teresa Tenerowicz od czerwca 1982 r. do 1988 r. była aktywną kolporterką podziemnej prasy, między innymi „Z dnia na dzień” oraz wydawnictw ,,Solidarności Walczącej”.

Krzysztof Witczak

Krzysztof Witczak w latach 1981–1989 był zaangażowany w działalność podziemną na terenie Wrocławia. Po wprowadzeniu stanu wojennego rozpoczął współpracę z Regionalnym Komitetem Strajkowym Dolny Śląsk, a w roku 1984 z Solidarnością Walczącą. Organizował funkcjonowanie „Radia Solidarność Walcząca” oraz zajmował się wyszukiwaniem mieszkań do nadawania audycji, dostarczał i konstruował sprzęt radiowy, szkolił operatorów. Był odpowiedzialny za nasłuch MO i SB oraz bezpieczeństwo nadawania audycji.
W ramach represji za prowadzoną działalność podziemną w okresie od 6 listopada 1982 r. do 2 lutego 1983 r. Krzysztof Witczak był internowany w wojskowym obozie internowania w Rawiczu.

Igor Marcin Wójcik

Igor Wójcik w latach 1981–1989 na terenie Wrocławia, działał w strukturach opozycyjnych. Będąc uczniem szkoły podstawowej, w roku 1981 współzakładał Niezależne Stowarzyszenie Uczniów Rota w SP nr 81 we Wrocławiu. Następnie, w latach 1983–1987 był wiceprzewodniczącym Młodzieżowej Organizacji Antykomunistycznej, w latach 1987–1988 był przewodniczącym NSZ w Studium Nauczycielskim we Wrocławiu, a kolejno pełnił te sama funkcję w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych we Wrocławiu w latach 1988–1989. Wielokrotnie organizował wystąpienia i strajki na Uniwersytecie Wrocławskim oraz Politechnice Wrocławskiej. W latach 1984-88 aktywny kolporter prasy podziemnej a także drukarz i redaktor pism tj. „Akces” oraz „Verbum”. W latach 1987–1989 był członkiem Solidarności Polsko-Czechosłowackiej oraz współpracownikiem ,,Pomarańczowej Alternatywy” i ,,Solidarności Walczącej”.

Tomasz Wójcik

Tomasz Wójcik od 1969 do 1990 r., był pracownikiem technicznym, asystentem i następnie adiunktem na Politechnice Wrocławskiej. W latach 1963–1968 pełnił także funkcję szefa Komisji Związku Studentów Polskich. W marcu 1968 roku Tomasz Wójcik brał czynny udział w strajku na Politechnice Wrocławskiej, za co został w kwietniu zatrzymany i przetrzymywany w Areszcie Śledczym we Wrocławiu. W konsekwencji został skazany przez Sąd Wojewódzki we Wrocławiu na 8 miesięcy więzienia, zwolniony w październiku 1968 r. 
Jeszcze jako student Politechniki Wrocławskiej Tomasz Wójcik zajmował się produkcją i kolportażem ulotek oraz przechowywał w mieszkaniu literaturę bezdebitową.
Od września 1980 r. Tomasz Wójcik rozpoczął działalność opozycyjna w strukturach „Solidarności”, był także założycielem i przewodniczącym Komitetu Założycielskiego, a później Komitetu Założycielskiego „Solidarność” na Politechnice Wrocławskiej. 
W związku z prowadzona działalnością Tomasz Wójcik został zatrzymany 8 marca 1982 r., trzykrotnie internowany (od 13 marca 1982 do 30 czerwca 1982, od 31 sierpnia 1982 do 2 września 1982 oraz od 4 listopada 1982 do 1 grudnia 1982 r. w ośrodkach odosobnienia w Nysie i Strzelinie. Od 1983 r. został członkiem Regionalnego Komitetu Strajkowego „Solidarność” we Wrocławiu (z ramienia uczelni wrocławskich), a w latach 1988–1989 pełnił funkcję przewodniczącego. W latach 1984–1989 Tomasz Wójcik był także autorem artykułów w podziemnym piśmie „Z dnia na dzień”. 

Po zakończeniu uroczystości we wrocławskim ratuszu, zastępca prezesa IPN Jan Baster wraz z dyrektorem Oddziału IPN we Wrocławiu dr. Andrzejem Drogoniem oraz zastępcą dyrektora Oddziału IPN we Wrocławiu dr Katarzyną Pawlak-Weiss i dr. Bartoszem Krukiem, udał się do Edmunda Galka, który nie mógł przybyć do ratusza. Wręczenie Krzyża Wolności i Solidarności Edmundowi Galkowi nastąpiło u niego w domu.