Nawigacja

Aktualności

Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022

26 maja 2022 na Cmentarzu Grabiszyńskim we Wrocławiu miała miejsce kolejna uroczystość w ramach realizacji programu OCALAMY. Tym razem insygnium „Ojczyzna Swemu Obrońcy” uhonorowany został grób oficera kontraktowego Wojska Polskiego majora Artemiego Aroniszydze, bohatera narodów polskiego i gruzińskiego.

W uroczystości wzięli udział Jego Ekscelencja Zurab Beridze – Ambasador Gruzji w RP z żoną panią Nino Rachvelishvili oraz pułkownicy: George Gamsakhurdia i Vepkhvia Chalabashvili i inni członkowie delegacji wraz z diasporą gruzińską w Polsce. Przybyła liczna reprezentacja Autonomicznej Republiki Adżarii dla której był to jeden z punktów oficjalnego pobytu w Polsce z Davitem Gabaidze – Przewodniczącym Rady Najwyższej Adżarii i Jego małżonką panią Natią Diasamidze oraz przedstawiciele Ministerstw i Urzędów Adżarii.

Ze strony polskiej uczestniczyli m.in.: Wicewojewoda Dolnośląski Jarosław Kresa, Przewodniczący Sejmiku Województwa Dolnośląskiego Andrzej Jaroch, Konsul Honorowy Gruzji we Wrocławiu Wojciech Wróbel, Komendant Wojewódzki Policji we Wrocławiu nadinsp. Dariusz Wesołowski oraz oficerowie i żołnierze różnych rodzajów Polskich Sił Zbrojnych z pułkownikami: Arturem Barańskim, Marcinem Koziołem, Mirosławem Marcem, Konradem Sieradzkim. Uczestniczył również prawnuk bohatera spotkania – Sebastian Artemi Aroniszydze.

Uroczystość została zorganizowana przez Dolnośląski Urząd Wojewódzki i Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN we Wrocławiu. Reprezentujący Instytut Pamięci Narodowej i prowadzący ceremonię Naczelnik OBUWiM Wojciech Trębacz podkreślił, że jest to drugie, po ubiegłorocznym uhonorowaniu w Dzierżoniowie płka Waleriana Tewzadze, oznaczenie grobu oficera Wojska Polskiego pochodzenia gruzińskiego w ramach akcji OCALAMY. Rys biograficzny przedstawił prof. płk Tadeusz Krząstek ze Studium Europy Wschodniej UW.

Ambasador Zurab Beridze i Przewodniczący Davit Gabaidze  w swoich wystąpieniach gorąco podziękowali Instytutowi Pamięci Narodowej i Dolnośląskiemu Urzędowi Wojewódzkiemu za ogromny wysiłek w kultywowaniu pamięci bohaterów narodowych Gruzji i Polski. Wicewojewoda Dolnośląski Jarosław Kresa i Naczelnik OBUWiM Wojciech Trębacz wręczyli prawnukowi mjra Aroniszydze dyplom poświadczający uhonorowanie w ramach projektu OCALAMY. Uroczystość uświetnił wspaniałym występem Narodowy Chór Gruzji BATUMI, który odśpiewał m.in. hymny polski i gruziński. 

Kształt spotkania na Cmentarzu Grabiszyńskim dopełnił ceremoniał wojskowy wraz z przemarszem uczestników, apelem pamięci, salwą honorową i modlitwą ekumeniczną.

Grób Artemiego Aroniszydze został odrestaurowany wysiłkiem pracowników OBUWiM IPN we Wrocławiu. Trwa również procedura wpisu mogiły do tworzonej przez IPN ewidencji grobów weteranów walk o wolności i niezawisłość Polski.      

***

Artemi Aroniszydze, ur. 20.10.1891 r. w w Konczkati (zachodnia Gruzja) jako najstarszy syn Michała Aroniszydze oraz Niny Cytlidze. Był absolwentem szkoły oficerskiej w Tbilisi. Po zajęciu Gruzji przez bolszewików, przedostał się do Polski, gdzie wstąpił do Wojska Polskiego jako oficer kontraktowy. Służył w toruńskim 63. Pułku Piechoty. W 1934 roku został awansowany do stopnia majora. W sierpniu 1939 roku Artemi Aroniszydze stanął na czele 2. batalionu 41. Suwalskiego Pułku Piechoty. Dowodząc tą jednostką wziął udział we wrześniowych walkach o Warszawę na odcinku dzielnicy Ochota. Znajdujący się obecnie przy ulicy Grójeckiej pomnik upamiętniający obronę stolicy przez Niemcami w 1939 roku, stoi dokładnie w miejscu, w którym znajdowała się pozycja obronna batalionu majora Aroniszydze. Za męstwo okazane w walkach major został odznaczony przez Dowódcę Armii „Warszawa” generała Rómmla Orderem Virtuti Militari V klasy. Po kapitulacji stolicy, dostał się do niemieckiej niewoli, z której jako Gruzin został zwolniony w 1942 roku. Potajemnie powrócił do Warszawy i pod fałszywym nazwiskiem Jana Pileckiego kontynuował walkę z Niemcami w szeregach Armii Krajowej.  Pod koniec wojny został komendantem Inspektoratu AK Piotrków Trybunalski. W marcu 1945 roku został aresztowany przez NKWD i rozpoznany. Po brutalnym śledztwie Sowieci przekazali go łódzkiemu Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, gdzie kontynuowano dochodzenie przeciwko niemu. Od realnej groźby kary śmierci uchroniła go ogłoszona w lipcu 1945 roku amnestia. Na jej podstawie Artemi Aroniszydze został zwolniony z więzienia. Udał się na Dolny Śląsk i zamieszkał we Wrocławiu. Zmarł w wyniku długiej i ciężkiej choroby oraz podupadłemu w więzieniu zdrowiu 22 kwietnia 1950 roku. Został pochowany na Cmentarzu Grabiszyńskim.

Biogram opracowany na podstawie dokumentacji archiwalnej Wojskowego Biura Historycznego oraz książki David Kolbaia, „Pod skrzydłami Rzeczypospolitej. Emigracja gruzińska w Polsce 1921-1939”, wyd. IPN, Warszawa 2019.

  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
  • Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
    Major Artemi Aroniszydze. Ocalamy – Wrocław, 26 maja 2022
do góry