Nawigacja

Aktualności

„Przed nami jeszcze długie życie… – jakie to cudowne zdanie!” Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN

Pod koniec marca br. pani Wisława Osenkowska przekazała do zasobu archiwalnego IPN, w ramach projektu Archiwum Pełne Pamięci, listy swojego dziadka Władysława Walkowskiego – jednego z ok. 4500 jeńców obozu NKWD w Kozielsku, rozstrzelanych w Katyniu. Adresatką korespondencji jest żona Władysława – Irena Walkowska.

Wśród przekazanej dokumentacji znajduje się też kilka tomików niezwykle wzruszających wspomnień Ireny Walkowskiej z lat 1940-1982. Do zasobu IPN trafił również zeszyt z zapisem wielu niepublikowanych wierszy, których autorem jest brat Ireny Walkowskiej – Jerzy Woszczynin, ceniony emigracyjny pisarz i poeta. Uzupełnieniem materiałów jest album rodzinnych fotografii.

Władysław Antoni Walkowski urodził się 10 maja 1905 r. w Gwoźdźcu Małym w powiecie kołomyjskim jako syn Mieczysława i Marii z domu Margnat, pochodzącej ze spolonizowanej rodziny austriackiej. W 1926 r. Władysław Walkowski ukończył seminarium nauczycielskie w Stanisławowie, a sześć lat później Wyższą Szkołę Gospodarstwa Wiejskiego w Cieszynie. Był nauczycielem w szkole rolniczej w Koszelewie koło Nowogródka. Miał również wykształcenie wojskowe, w 1927 r. ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 5 w Łobzowie. Około 1928 r. sierżant podchorąży Władysław Walkowski otrzymał Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921. Od 1 stycznia 1932 r. był podporucznikiem rezerwy.

Warto dodać, że dziadek Władysława – Józef Walkowski walczył w powstaniu styczniowym, zaś brat – Tadeusz Kazimierz służył w Legionach Polskich, Wojsku Polskim i Polskich Siłach Zbrojnych, był podpułkownikiem w korpusie kontrolerów Wojska Polskiego oraz działaczem emigracyjnym w Kanadzie.

W 1932 r. Władysław Walkowski zawarł związek małżeński z Ireną Woszczynin, wywodzącą się ze starej szlachty kresowej. Irena urodziła się 10 kwietnia 1909 r. w Ignatowie jako córka Jana i Marii z Ćwirko-Godyckich, właścicieli niewielkiego majątku Ignatów w powiecie nowogródzkim. Małżeństwo Walkowskich doczekało się dwojga dzieci: córki Marii (ur. 27 lipca 1933 r. w Nowogródku) i syna Mieczysława (ur. 10 listopada 1935 r. w Nowogródku). Rodzina zamieszkała z rodzicami Ireny w dworku w Ignatowie.

30 sierpnia 1939 r. Władysław Walkowski po otrzymaniu karty mobilizacyjnej zameldował się w Baranowiczach, gdzie znajdował się garnizon Wojska Polskiego i Komenda Rejonu Uzupełnień. Trzy dni później wysłał z Baranowicz list do żony, informując m.in., że został wcielony do służby czynnej jako oficer zawodowy i w związku z tym prosi o przesłanie metryki urodzenia. Po 17 września 1939 r. trafił do sowieckiego obozu jenieckiego położonego nad Wołgą (z listu do żony).

Pierwszy list z obozu NKWD w Kozielsku Władysław Walkowski napisał do żony 28 listopada 1939 r., a ostatni 5 marca 1940 r., tj. w dniu podjęcia przez Józefa Stalina decyzji o rozstrzelaniu polskich jeńców przebywających w obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie.

Tytuł niniejszego wpisu to słowa otuchy Władysława Walkowskiego skierowane do pozostawionej żony i jej emocjonujący komentarz do nich, jaki odnotowała w swoich wspomnieniach. Irena Walkowska, nigdy nie dowiedziała się czy, jak i gdzie zginął jej mąż. Przez wiele lat przesyłała mu paczki na wskazany przez administrację ZSRS adres. Życie spędziła samotnie, oczekując na powrót ukochanego męża.

Brat Ireny – Jerzy Woszczynin (ur. 7 lipca 1907 r. w Ignatowie) był absolwentem Politechniki Warszawskiej, hydrotechnikiem z wykształcenia, pisarzem i poetą z zamiłowania. W 1940 r. Jerzy Woszczynin (wraz z ojcem Janem) został aresztowany przez NKWD, osadzony w więzieniu w Nowogródku, a następnie wywieziony do sowieckiego obozu niewolniczej pracy w miejscowości Jercewo położonej w okręgu archangielskim. Po agresji hitlerowskich Niemiec na ZSRS i ponownym nawiązaniu stosunków dyplomatycznych między Polską a Związkiem Sowieckim trafił do Armii Polskiej na Wschodzie. Po wojnie wraz z rodziną zamieszkał w Anglii, a w 1949 r. wyjechał do Argentyny. Na emigracji pracował przy budowie mostów, w wolnych chwilach pisał wiersze i wspomnienia drukowane w prasie emigracyjnej.

Przekazane materiały odkrywają historię polskich kresowych rodzin ziemiańskich: Walkowskich i Woszczyninów. Są kolejnym źródłem do dziejów sowieckiej eksterminacji przedstawicieli polskiej inteligencji i represji totalitarnego państwa wobec pozostawionych rodzin. Listy zostały włączone do zasobu archiwalnego AIPN. Pamiętniki i fotografie zostaną zdigitalizowane, a następnie zwrócone rodzinie. Dokumenty zostaną poddane zabiegom konserwatorskim.

Opracowanie opisu: Joanna Dardzińska

  • Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
    Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
  • Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
    Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
  • Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
    Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
  • Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
    Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
  • Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
    Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
  • Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
    Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
  • Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
    Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
  • Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
    Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
  • Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
    Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
  • Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
    Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
  • Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
    Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
  • Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
    Listy z obozu jenieckiego NKWD w Kozielsku w zasobie Archiwum IPN
do góry