Instytut Pamięci Narodowej W stronę antropologii „bezpieki”. Nieklasyczna refleksja nad aparatem bezpieczeństwa w Polsce Ludowej - Książki – Wrocław -

W stronę antropologii „bezpieki". Nieklasyczna refleksja nad aparatem bezpieczeństwa w Polsce Ludowej, red. Jarosław Syrnyk, Agnieszka Klarman, Mariusz Mazur, Eugeniusz Kłosek, Wrocław 2014, 399 s.

Większość prac o komunistycznej służbie bezpieczeństwa to statystyki terroru. Ta książka jest inna. Sięgając do historii idei, antropologii, psychologii, próbujemy – przez zmianę narzędzi analizy – odświeżyć sposób patrzenia na komunistyczne zbrodnie. Wytrącić Czytelnika z obojętności. Zmusić do myślenia przez formułowanie hipotez o mechanizmach i racjonalizacjach terroru. Hipotez, dodajmy, często ryzykownych i wymagających dalszych badań. I właśnie dlatego tworzących myślowe napięcie. Łatwiej bowiem zapomnieć o faktach niż o konstruktach intelektualnych, wymagających od Czytelnika wysiłku i proponujących mu dalszą, już samodzielną, podróż po wytyczonych w tej książce (i wciąż słabo oznakowanych) szlakach.

Prof. dr hab. Jadwiga Staniszkis
fragment Słowa wstępnego

Jestem pełen uznania dla redaktorów […] tomu za podjęcie się zadania niekonwencjonalnego podejścia do oceny historii i działalności aparatu bezpieczeństwa w PRL. Moim zdaniem perspektywa antropologiczna pozwala, a nawet zmusza do traktowania „bezpieki" jako kluczowego fragmentu nakładających się na siebie systemów kulturowych, co pociąga za sobą konieczność dokonywania analiz wszelkich możliwych do wykrycia kontekstów. Na tom składają się nie tylko artykuły teoretyczne, wskazujące np. na możliwość wykorzystania w pracy historyka licznych narzędzi badawczych, ale także szereg mikrohistorii, świadczących o tym, że polska historiografia w sensie nie tylko postulatywnym staje się nieklasyczna.

dr Mirosław Marczyk
fragment recenzji wydawniczej

SPIS TREŚCI

Słowo wstępne Jadwiga Staniszkis

Wprowadzenie Mariusz Mazur          

Jadwiga Staniszkis
Antropologia władzy jako pomost łączący historię idei z „antropologią bezpieki"

Krzysztof Brzechczyn
Tajna policja polityczna w systemie totalitarnym. Próba modelu

Jarosław Syrnyk
Antropologia „bezpieki": dlaczego?

Michał Mokrzan
Władza/wiedza, dyscyplina i podatne ciała. Służba Bezpieczeństwa w świetle filozofii politycznej Michela Foucaulta     

Maciej Zakrzewski
Ontologia bezpieki – organa bezpieczeństwa w perspektywie leninowskiej teorii politycznej. Zarys zagadnienia            

Paweł Fiktus
Zbrodnia komunistyczna z perspektywy antropologii prawa      

Agnieszka Wieszaczewska
Perswazja słowna jako sposób zmiany rzeczywistości – studium przypadku      

Anna Malewska-Szałygin
Jak skonstruować wroga? Dyskursywna egzotyzacja rozpracowywanych         

Agnieszka Klarman
Szkic krótki o opiekunach „nie-spolegliwych"

Agnieszka Gałkowska
Perspektywa psychologiczna w podejściu do totalitaryzmów. „Bezpieka" wobec tajnych współpracowników

Mariusz Mazur
Eksperymenty Philipa Zimbardo, Stanleya Milgrama i Theodora Adorno a badanie aparatu bezpieczeństwa     

Ewa Chabros
Komunistyczny aparat bezpieczeństwa w świadomości społecznej. Zarys problematyki badawczej

Natalia Lemann
Służba bezpieczeństwa jako figura wyobraźni – na przykładzie wybranych dzieł literatury światowej

Seweryn Krzyżewski
Wizerunek funkcjonariusza „bezpieki" w sztuce. Analiza wybranych spektakli Sceny Faktu Teatru TVP

Robert Klementowski
„Psy rewolucji". Od „Państwa" Platona do „Equilibrium" Kurta Wimmera

Dariusz Iwaneczko
Powiatowe struktury UB – alienacja czy przynależność do lokalnej wspólnoty? Analiza na przykładzie wybranych PUBP-ów w latach 1944–1956

Wojciech Trębacz
Studium osobowe szefów powiatowych urzędów bezpieczeństwa publicznego na Dolnym Śląsku w 1945 r. Szkic prozopograficzny

Marcin Zwolski
Kadra więzienna w Polsce i w Białymstoku na tle ogółu funkcjonariuszy bezpieki (1944–1956)

Krzysztof Szwagrzyk
Portret zbiorowy katów (egzekutorów), dowódców plutonów egzekucyjnych z więzienia przy ulicy Kleczkowskiej we Wrocławiu 1945–1956             

Łukasz Szleszkowski, Agata Thannhäuser
Postrzał głowy jako metoda wykonania egzekucji „przez rozstrzelanie" we wrocławskim więzieniu w latach 1948–1954              

Roksana Szczypta-Szczęch
Spojrzenie na kandydatów nieprzyjętych do SB. Analiza procesu rekrutacji w województwie krakowskim

Wykaz skrótów
Źródła i bibliografia
Indeks osobowy
Indeks miejsc