800 lat historii Oławy. Studia i materiały z konferencji naukowej zorganizowanej w Oławie 12–13 marca 2009 r., red. Tomasz Gałwiaczek, Wrocław 2010, 312 s.
Badania nad historią lokalną znajdują swoje trwałe miejsce we wrocławskim środowisku naukowym. Efektem wieloletnich prac badawczych są opracowania syntetyczne, monografie, czy wreszcie studia poświęcone poszczególnym miastom śląskim. Przykładem tego rodzaju aktywności był cykl konferencji naukowych zorganizowanych w Oławie w latach 1979–1985, poświęconych historii związków rodziny Sobieskich z Oławą. Sesje naukowe z udziałem wybitnych specjalistów krajowych i zagranicznych odbyły się dzięki inicjatywie profesorów związanych z Uniwersytetem Wrocławskim, m.in. Krystyna Matwijowskiego oraz śp. Józefa Andrzeja Gierowskiego. Opublikowane wówczas materiały pokonferencyjne do dziś stanowią cenne i inspirujące źródło do badań nad historią miasta szczycącego się ośmiowiekową tradycją historyczną. Kontynuując ten nurt naukowy Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej Instytutu Pamięci Narodowej we Wrocławiu we współpracy z oławskimi jednostkami samorządowymi zorganizowało w dniach 12-13 marca 2009 r. sesję naukową. W założeniu organizatorów wydarzenie to stanowiło zarówno odwołanie się do tradycji organizowanych wcześniej spotkań, jak również stało się początkiem nowego cyklu poświęconego dziejom Ziemi Oławskiej, w tym problemom dotychczas nieporuszanym lub ujmowanym marginalnie. Na zaproszenie do wzięcia udziału w sesji odpowiedzieli historycy z kilku ośrodków naukowych, a konferencja organizowana pod hasłem 800 lat historii Oławy skupiła przedstawicieli nauk historycznych, m.in. archeologii, historii sztuki, historii nowożytnej, dziejów wojskowości, historii medycyny, a także historii najnowszej. Ta ostatnia dyscyplina była także najliczniej reprezentowana w wystąpieniach prelegentów. Plonem dwudniowych obrad jest niniejszy tom, który oddajemy do rąk Czytelników.
Tomasz Gałwiaczek
Fragment Wstępu
Spis treści
Rozdział 1
Krystyn Matwijowski, Powojenne badania nad przeszłością Oławy
Rozdział 2
Bogusław Czechowicz, Querendo episcopos. Ryczyńskie aspekty sporu o Wrocław u schyłku XIV wieku
Rozdział 3
Magdalena Przysiężna-Pizarska, „Castrum Recen”. Analiza wyników badań archeologicznych przeprowadzonych na terenie kompleksu osadniczego w Ryczynie
Rozdział 4
Magdalena Ujma, Pomiędzy zastawem oławskim a dziedzictwem żółkiewskim. Kontakty polsko-śląskie za rządów pana Oławy, królewicza Jakuba Ludwika Sobieskiego
Rozdział 5
Aleksandra Skrzypietz, Oława w życiu królewicza Jakuba Ludwika Sobieskiego
Rozdział 6
Robert Kołodziej, Uwagi o małżeństwie Jakuba Ludwika Sobieskiego
Rozdział 7
Filip Wolański, Oława w polskich kompendiach geograficznych i relacjach podróżniczych w XVIII wieku
Rozdział 8
Bartosz Kruk, Wrocław-Oława. Powstanie pierwszej linii kolejowej na Śląsku w 1842 r.
Rozdział 9
Joanna Hytrek-Hryciuk, Rok 1933 na łamach „Ohlauer Kreisblatt”
Rozdział 10
Przemysław Pawłowicz, Walki na terenie powiatu oławskiego w 1945 roku w świetle niemieckiej literatury naukowej i wspomnieniowej
Rozdział 11
Tomasz Gałwiaczek, Kształtowanie się polskiej administracji w powiecie oławskim w latach 1945–1947
Rozdział 12
Łukasz Sołtysik, Wysiedlenia ludności niemieckiej z powiatu oławskiego (1945–1950)
Rozdział 13
Jarosław Syrnyk, Działalność Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Oławie wobec niepolskiej ludności powiatu w latach 1945–1954
Rozdział 14
Wanda Wojtkiewicz-Rok, Służba zdrowia i warunki sanitarne w Oławie w latach 1945–1950
Rozdział 15
Joanna Dardzińska, Zbrojne organizacje podziemne w powiecie oławskim w latach 1945–1952
Rozdział 16
Krzysztof Szwagrzyk, Organizacja i budowa Ośrodka Pracy Więźniów w Jelczu 1952–1953
Rozdział 17
Paweł Piotrowski, Zarys dziejów garnizonu w Oławie 1740–1992
Rozdział 18
Łukasz Kamiński, Oława i powiat oławski w czasie kryzysów społeczno-politycznych PRL (1956–1980)
Rozdział 19
Wojciech Trębacz, „Cud w Oławie” w świetle materiałów Służby Bezpieczeństwa